Wina deserowe to bardzo obszerna kategoria win, które jednak nie mają na polskim rynku dużej reprezentacji. Tymczasem zdecydowanie warto poznać ich przebogaty świat i spróbować połączyć je nie tylko z deserami!
Istnieje kilka najważniejszych metod produkcji słodkich win.
Najlepsze wina powstają poprzez koncentrację cukru w owocach. Istnieją na to cztery popularne sposoby. Pierwszym z nich jest dopuszczenie, aby winogrona zaatakowała tak zwana szlachetna pleśń z gatunku Botrytis cinerea, która dodaje winom kompleksowości. Idealnie, jeżeli następuje to w momencie maksymalnej dojrzałości winogron. W taki sposób powstają na przykład słynne słodkie tokaje, wina z Doliny Loary, Sauternes czy Montbazillac oraz niemieckie wina z Beerenauslese i Trockenbeerenauslese.
Druga metoda polega na pozostawieniu winogron na krzewach aż do późnej jesieni lub nawet zimy. Kiedy temperatury spadają do zera, bardzo dojrzałe owoce (czasem dotknięte szlachetną pleśnią) ulegają zamrożeniu. Wówczas zbiera się je, po czym następuje winifikacja. W jej rezultacie otrzymujemy tak zwane wino lodowe.
Dwie kolejne metody polegają na podsuszeniu winogron – zarówno na krzakach, jak i po zebraniu winogron. Produkcja wina z podsuszanych winogron to jedna z najstarszych metod winifikacji. Znana jest w wielu europejskich krajach winiarskich.
Jeszcze inną metodą produkcji słodkiego wina jest zatrzymanie fermentacji, kiedy wino osiąga już określoną moc, a przy tym zawiera jeszcze pewną ilość cukru. Fermentację zatrzymuje się poprzez dodanie do wina mocnego alkoholu, na przykład brandy. Finalny produkt zawiera zwykle ponad 15 procent alkoholu. Tak powstają na przykład słodkie czerwone wina z Banyuls. Większość win wzmacnianych jest słodka.
Słodkie wina wysokiej jakości są wręcz stworzone do długiego przechowywania – oczywiście w odpowiednich warunkach, a więc w chłodnym i ciemnym miejscu. Wina deserowe zwykle są strukturalne, skoncentrowane, mają też wysoki poziom kwasowości. Wszystko to sprzyja ich długowieczności.
W Niemczech absolutnym królem słodkich win jest riesling. Najlepsze produkuje się w Dolinie Mozeli i w Rheingau.
We francuskiej Alzacji riesling jest równie ważny – razem z gewurztraminerem i pinot gris. W Dolinie Loary powstają wybitne słodkie wina z chenin blanc, na przykład w apelacjach Vouvray, Bonnezeaux, Montlouis czy Quarts de Chaume. W Bordeaux, w apelacji Sauternes produkuje się słodkie wina ze szczepów sémillon, sauvignon blanc, sauvignon gris i muscadelle. W białych słodkich winach z Rivesaltes na południowym zachodzie Francji dominują z kolei muskat aleksandryjski i muscat blanc á petit grains.
Z kolei w węgierskim Tokaju wspaniałe słodkie wina, powstają przede wszystkim na bazie furminta i hárslevelű.
We włoskim Veneto ze szczepów corvina, corvinone i rondinella tłoczy się słynne amarone i recioto. W Apulii wytwarza się słodkie primitivo, zaś na Sycylii – zibbibo. Vin santo to z kolei specjalność Toskanii, która powstaje ze szczepów trebbiano i malvasia.
Wina deserowe będą się różniły zależności od szczepów, z jakich powstały, a także regionu, z którego pochodzą. Istotna jest też metoda winifikacji, która daje rozmaite efekty. Wszystkie wysokiej jakości wina mają jednak ważną wspólną cechę: po przyjemnej słodyczy w ustach odczujemy wytrawny finisz.
Produkcja słodkich win wysokiej jakości jest kosztowna, zaś w jednym roczniku powstaje bardzo niewiele tych win. To wszystko sprawia, że słodkie wina są dość drogie.
Degustacja wina deserowego odbywa się dokładnie tak samo, jak wszystkich innych win. Najpierw oceniamy jego wygląd, potem aromat, a na końcu – smak. Słodkie wino powinno się podawać w temperaturze między 12 a 16 stopni Celsjusza.
Najbardziej klasycznymi rozwiązaniami, jeżeli chodzi o łączenie słodkich win z jedzeniem, jest foie gras i desery. Zwłaszcza w przypadku tych ostatnich sprawa nie jest tak prosta. Szukając najlepszego połączenia, należy wciąż uwagę poziom słodyczy i kwasowości wina oraz jego moc. W odróżnieniu od win wytrawnych, smaki i aromaty wina nie mają tak dużego znaczenia.
Co ciekawe, bardzo niewiele słodkich win pasuje do czekolady. Wśród nich znajdują się na przykład banyuls czy rivesaltes. Dobierając wino do deseru, warto pamiętać, że im bardziej oleiste i ekstraktywne wino, tym bardziej kremowy powinien być deser. Idealny efekt osiągniemy, jeżeli deser będzie słodszy od wina.
A co z wytrawnymi potrawami? Wina słodkie znakomicie sprawdzą się w towarzystwie słonych serów – zarówno twardych i dojrzałych, jak i pleśniowych. Będą też świetnie pasować do pikantnego curry czy dań kuchni tajskiej.
Najbardziej uznane wina deserowe posiadają od 12,5% do 17,5% alkoholu. Jednym z mocniejszych win w tym zestawieniu jest to Vermouth Caperitif od AA Badenhorst.
Zdecydowanie warto sprawdzić, z którego regionu pochodzi dane wino. Poszczególne regiony winiarskie różnią się bowiem tradycją w kwestii produkcji słodkich win. Wiedza na ten temat da nam jasną informację, czego możemy się spodziewać. Ponadto najlepsze wino deserowe to takie, które najlepiej pasuje do danej sytuacji, nastroju czy potraw.