Bordeaux - region winiarski we Francji - charakterystyka

     Bordeaux to prawdopodobnie najbardziej znany region winiarski nie tylko we Francji ale i na świecie, a także według wielu źródeł najlepszy. Słynie głównie z arystokratycznych zamków i eleganckich win ze szczepu cabernet sauvignon, ale skrywa w sobie znacznie więcej. Leży w południowo-zachodniej Francji, w akwitańskim departamencie Żyrodndy. Na klimat w znacznym stopniu wpływa Ocean Atlantycki i trzy rzeki, który dzielą region na słynne Lewy Brzeg, Prawy Brzeg i Entre-deux-Mers.

     Bordeaux swoją dzisiejszą sławę zawdzięcza Brytyjczykom. Region, za sprawą małżeństwa Henrego Plantageneta z Eleonorą Akwitańską w 1152 roku trafił pod panowanie Brytyjczyków na kolejne 300 lat. Ułatwiło to znacznie eksport wina do Anglii, gdzie stało się bardzo popularnym trunkiem. Do dziś Londyn to prawdziwe centrum handlu fine wine z Bordeaux. Historia regionu jest bardzo ciekawa i zasługuje na osobne opracowanie. To, w jaki sposób pozyskiwano kolejne ziemie pod uprawy, jak właściciele ziemscy obronili się przed napoleońskim prawem dziedziczenia wymuszającym równy podział ziemi między wszystkich spadkobierców, a także unikatowa struktura handlu, jaką lokalna branża wykształciła na przestrzeni lat - tam, gdzie Bordeaux nie jest tak magiczne i romantyczne jak Burgundia, tam nadrabia zorganizowaniem, sprytem i profesjonalizmem.

     Dziś Bordeaux to ponad 110 tysięcy hektarów upraw. Winogrona rosną w klimacie atlantyckim i pozostają pod wpływem Oceanu Atlantyckiego i lokalnych rzek: Dordogne, Garonne i estuarium Żyrondy, które tworzą. Duże zbiorniki wodne w pobliżu upraw magazynują ciepło, co pozwala na złagodzenie ekstremalnie wysokich temperatur latem, przedłużenie okresu dojrzewania dzięki stopniowemu oddawaniu ciepła oraz ochronę przed mroźnymi zimami. Bordeaux jest chronione przed zimnym powietrzem znad Oceanu dzięki lasom sosnowym porastającym wybrzeże, a z drugiej strony korzysta z ciepła przenoszonego w ten rejon Atlantyku przez ciepły prąd Golfsztrom. Z kolei mgła zbierająca się w porach porannych nad wieloma z okolicznych rzek umożliwia powstawanie słynnych słodkich win botrytyzowanych. Region charakteryzuje też bardzo duża zmienność między rocznikami. Chyba w żadnym innym miejscu na świecie rocznik nie ma tak dużego wpływu na jakość, styl i ostatecznie cenę rocznika. W ramach rozwoju technologii, bogacenia się i nabierania przez producentów doświadczenia coraz łatwiejsze staje się otrzymanie wina wysokiej jakości w rocznikach niesprzyjających pogodowo, to wciąż między rocznikami pozostają znaczne różnice stylistyczne, o których warto pamiętać, wybierając wina dla siebie.

     Ze względu na panujące w regionie warunki, a przede wszystkim ich zmienność z roku na rok, Bordeaux to region oparty na blendach winogron. Tak czerwone, jak i białe wina są mieszankami różnych szczepów, które mają inne wymagania co do okresu dojrzewania i dają różne rezultaty w zależności od panujących warunków. Miejscowi winemakerzy opanowali do perfekcji sztukę mieszania ze sobą win z różnych szczepów i winnic, aby zawsze znaleźć w swoich winach idealny balans. Uprawa różnych szczepów jest też swoistą poduszką bezpieczeństwa; gdy w zimnych latach jeden z czerwonych szczepów nie osiągnie oczekiwanej dojrzałości, większą część blendu stanowić będzie winogrono znane z wcześniejszego dojrzewania.

     Trzy najważniejsze czerwone winogrona Bordeaux to cabernet sauvignon, merlot i cabernet franc. Ten pierwszy uważany jest za najbardziej szlachetny, ale to merlot zajmuje największą część upraw (około 66% z nasadzeń czerwonych odmian). Tę trójkę uzupełniają petit verdot, malbec i carmenere. W ostatnich latach powierzchnia ich upraw oraz udział w winach zmniejszyły się, ale z drugiej strony, jako odmiany ciepłolubne, wracają do łask wraz z ocieplaniem się klimatu. Cabernet sauvignon jest dość trudny w uprawie. Potrzebuje dużo ciepła i nie lubi wilgoci, dlatego dobrze czuje się na dobrze drenujących i ciepłych glebach żwirowych. Takie przeważają na Lewym Brzegu, ale tworzą też kilka prestiżowych winnic po prawej stronie. Z powodu wysokich wymagań caberneta co do siedliska raczej nie znajdziecie taniego wina z tego szczepu. Znacznie łatwiejszy w uprawie jest merlot, który nie potrzebuje aż tak dużo ciepła, a i z wilgocią daje sobie dobrze radę. Dlatego porasta gleby gliniaste, znane z dużej retencji wody i nie kumulujące zbyt dużo ciepła. Merlot kwitnie wcześniej od caberneta, ale i wcześniej dojrzewa. Jest przez to podatny na złą pogodę we wczesnej fazie roku, ale zazwyczaj osiąga dojrzałość przed załamaniem pogody jesienią. Odwrotnie cabernet: mniejsze szkody wyrządzi mu niekorzystna pogoda wiosną, ale bez odpowiedniej temperatury nie osiągnie odpowiedniego poziomu dojrzałości. Szczęśliwie Bordeaux słynie z dobrej pogody jesienią, która już nie raz uratowała słabo zapowiadający się rocznik. Cabernet sauvignon dodaje do blendu aromatów czarnej porzeczki, kwasowości i taniny. Merlot to łagodniejsze aromaty śliwki, sporo ciała i miękkości. Cabernet Franc, ze względu na swój przyprawowy charakter, urozmaica bukiet win, ale w Saint Emilion jego udział potrafi wynieść nawet 40% w składzie niektórych prestiżowych win.

     Białe wina Bordeaux zaczynają się na lekkich bielach, idealnych do miejscowych ostryg, przez style pełne i beczkowe aż po barokowe wina słodkie z winogron pokrytych tak zwaną szlachetną pleśnią. Jako pierwszy na myśl w kontekście białych win Bordeaux przychodzi sauvignon blanc, a jego bordoska interpretacja jest czasem pomijana przy wyliczaniu charakterystycznych dla tego szczepu stylów. Jednak to semillon jest szczepem z największą powierzchnią upraw, choć tylko nieznacznie wyprzedza sauvignon. Pierwszą trójkę uzupełnia aromatyczne muscadelle. Najwięcej białych win Bordeaux pochodzi z regionu Entre-Deux-Mers, a najlepsze przykłady, gotowe rywalizować z największymi białymi winami świata, z Pessac-Leognan. Osobny akapit należy się winom słodkim. Powstają one z winogron dotkniętych tak zwaną szlachetną pleśnią, botrytis cinerea. Powstaje ona w sposób naturalny w kilku miejscach na świecie, a warunkami dla jej wytworzenia są wilgotne poranne mgły, które jednak zostaną rozbite i wysuszone przez mocne słońce w drugiej połowie dnia. Tylko takie połączenie gwarantuje powstanie odpowiedniego rodzaju pleśni. Przy zbyt dużej wilgotności powstanie tak zwana szara pleśń, która po prostu zniszczy winogrona. Szlachetna pleśń powoduje wysuszanie winogron, robiąc mikroskopijne dziurki w skórkach winogron. Koncentruje się w ten sposób smak, aromat i słodycz, a botrytis cinerea dodaje też charakterystycznych dla siebie aromatów. Szczególnie podatny na jej działanie jest semillon, szczep o cienkiej i delikatnej skórce. Najpopularniejsze słodkie wina ze szczepów dotkniętych noble rot (bo tak znana jest po angielsku) powstają w gminie Sauternes.

     Bordeaux to region win z różnych poziomów jakości. Zdecydowanie najwięcej powstaje wina codziennego z apelacji Bordeaux AOC i Bordeaux Superieur AOC. Z drugiej strony, Bordeaux to też największe i najdroższe wina świata. Wiele z nich powstaje po prawej stronie rzeki w apelacjach St-Emilion i Pomerol, ale sława Bordeaux opiera się w przeważającej części na winach ze szlachetnej gminy Haut-Medoc. Tutaj znajdują się słynne gminy Pauillac, Margaux i St.Julien, które są domem dla znanych na całym świecie posiadłości takich jak Chateau Latour, Chateau Lafite czy Chateau Margaux. Najlepsze lewobrzeżne posiadłości zostały sklasyfikowane w 1855 roku na życzenie cesarza Napoleona III. Do dziś ta klasyfikacja wpływa na ceny win i popyt na nie. Wiele innych podregionów i grup win wprowadziło swoje klasyfikacje, jedynym wolnym od tego typu rankingów regionem pozostaje Pomerol.