Przewodnik po białych endemicznych szczepach włoskich

Włochy to dom dla chyba największej na świecie ilości odmian winorośli. Wiele z nich znacie doskonale, bo albo osiągnęły międzynarodową sławę (jak sangiovese lub nebbiolo), lub są szczepami importowanymi z innych krajów, gdzie już wcześniej zdobyły uznanie (cabernet, merlot czy chardonnay). Stanowią ogromne bogactwo winiarskie tego kraju, a ich sława często przesłania wiele lokalnych, niewystępujących nigdzie indziej szczepów. Czy słusznie? W dużej części nie, ponieważ szczepy endemiczne mają naprawdę dużo do zaoferowania. Dziś przyjrzymy się białym endemicznym odmianom winorośli, które występują we Włoszech.

Falanghina

Poznajcie falanghinę. To bardzo stara odmiana, która najprawdopodobniej pochodzi z Grecji. Już w starożytności stanowiła podstawę wielu lokalnych win i choć nigdy nie zdobyła międzynarodowej sławy, to dziś, wraz ze wzrostem zainteresowania lokalnymi produktami, ma szansę zaprezentować się szerszemu gronu odbiorców. Występuje głównie w Kampanii, gdzie porasta gleby wulkaniczne. Świetnie czuje się w warunkach klimatu śródziemnomorskiego. Profil aromatyczny win opartych na falanghinie poznacie po wyraźnych nutach cytrusowych, zapachu kwiatu pomarańczy i charakterystycznej nucie leśnej lub ziołowej, przywodzącej na myśl szyszki sosny. Spróbujcie takiego wina z pieczonym kurczakiem z dużą ilością ziół, a jeśli chodzi o rekomendacje Vinify, to bezpiecznie możecie postawić na falanghinę od Fontana Vecchia.

Grillo

Grillo to kolejna odmiana, której próżno szukać poza granicami Włoch. Rośnie głównie na Sycylii, gdzie od dawna jest podstawą słynnej Marsali, ale odpowiada również za wiele lekkich, niewzmacnianych win. Prawdopodobnie pochodzi właśnie z tej wyspy, chociaż niektóre źródła wskazują Apulię jako miejsce jego pochodzenia. Tak czy inaczej jest świetnie przystosowane do gorącego klimatu, który panuje w tych stronach.

Grillo jest odmianą dosyć szczególną, ponieważ z jednej strony jego naturalnie wysoka zawartość cukrów stanowi świetną podstawę win wzmacnianych, z drugiej zbyt łatwo utlenia się podczas produkcji zwykłych win, co wymaga od producentów dużej uwagi. Zazwyczaj wina oparte na grillo pachną cytrusami i owocami pestkowymi (cytryna, brzoskwinia, morela), a do tego oferują przyjemne aromaty owocowe. Dobre grillo jest naprawdę porządnym winem, choć nietrudno znaleźć kiepskiej jakości egzemplarze. W Vinify dobrze wybieramy nasze wina, dlatego oparte na grillo Kore od Colomba Bianca możecie wybrać w ciemno. Podajcie do pieczonego sera koziego z orzechami włoskimi.

Arneis

Przenosimy się na północ, do Piemontu, gdzie rośnie szczep arneis. Pachnie tak intensywnie, że często sadzono go obok szlachetnego nebbiolo dla ochrony. Ptaki zachęcone intensywnym aromatem tego szczepu skubały te grona, oszczędzając droższe owoce nebbiolo. Pokazuje to rolę i miejsce w szeregu szczepu arneis, który znalazł się na krawędzi wyginięcia. Dla arneis zabrakło miejsca w najlepiej położonych winnicach, nie dostawał też wystarczającej uwagi w winiarni. Sytuacji nie pomagał też fakt, że owoce arneis dość łatwo poddają się szkodliwej pleśni, równie szybko tracą też kwasowość, stając się płaskie. Na szczęście wysiłki grupki winiarzy doprowadziły do tego, że dziś wina z arneis często nazywane są białym Barolo. Szczep ten odpowiada za ogromną większość białych win z apelacji Roero. Uwodzi niezwykle bogatym bukietem, w którym dominują nuty gruszek i brzoskwini w towarzystwie całego bukietu kwiatów i charakterystycznych nut orzechowych. Wina oparte na szczepie arneis stanowią świetną parę ze spaghetti aglio olio. My podalibyśmy wino od Matteo Corregia.

Fiano

Po krótkiej wizycie na północy wracamy na południe i odkrywamy fiano. To dość popularne winogrono, cieszące się dużym uznaniem za sprawą wysokiej jakości win, które z niego powstają. Fiano di Avellino DOCG w Kampanii to najważniejsza apelacja dla tego winogrona. Prawdopodobnie pochodzi właśnie z tego regionu, a pierwsze wzmianki o tej odmianie datowane są na XIII w. Świetnie czuje się na lokalnych glebach wulkanicznych. Dość łatwo ulega wpływom siedliska, dlatego wina oparte na fiano mogą prezentować zróżnicowane style. I tak jak wiele win będzie prezentowało świeże aromaty owocowe i mineralne, tak kolejne pokażą już nieco więcej dojrzałości i pełnego charakteru. Fiano dość łatwo poddaje się różnym praktykom winemakingu, z których najpopularniejsze jest dojrzewanie na osadzie. Dodaje ono ciekawych aromatów drożdżowych, które ładnie komponują się z charakterem odmiany. Fiano szukajcie w Kampanii, ale też w położonej bardziej na południu Apulii (właśnie stąd pochodzi nasze ulubione, znajdziecie je pod nazwą Zin oraz na Sycylii.

Vermentino

W przeglądzie endemicznych szczepów włoskich docieramy do vermentino. Nie jest to jednak szczep, który występuje tylko we Włoszech. Pod nazwą vermentino lub rolle znany jest w całym basenie Morza Śródziemnego i odpowiada za ogromną część powstających tu win. Jego znaczenie w tej części winiarskiego świata nie pozwoliło nam go pominąć w tym przeglądzie. Jego popularność w tym ciepłym klimacie wynika między innymi z tego, że nie ma problemów z zachowaniem kwasowości. Łatwo w związku z tym osiąga balans między świeżością, a wyraźnie dojrzałymi aromatami. Pachnie i smakuje jak dojrzałe gruszki, brzoskwinie i morele, nierzadko oferuje też przyjemne nuty mineralne. Dobrze znosi dojrzewanie na osadzie, które pozytywnie wpływa na kompleksowość dodając nuty drożdżowe. Vermentino jest popularne w całych Włoszech. Na północy występuje pod nazwą favorita, gra bardzo ważną rolę w Cinque Terre w Ligurii, w Toskanii jest bardzo popularnym szczepem, a także białym wyborem jednego z najbardziej znanych i najdroższych producentów. Najwięcej jednak rośnie go na południu, szczególnie ważny jest na wyspach, czyli na Korsyce i Sardynii, gdzie ma nawet swoje własne apelacje, w tym słynną Vermentino di Gallura. Właśnie z Sardynii pochodzi nasz wybór na dziś, czyli vermentino z rodzinnej winnicy Audarya.

Ciekawostka wśród endemicznych szczepów włoskich - nuragus

Przegląd kończymy na ciekawostce, jaką jest szczep nuragus. Być może gdyby nie zakupy na vinify.pl, nigdy byście o nim nie usłyszeli! To jedno z bardzo starych winogron, wywodzi się z Sardynii, gdzie wciąż znajduje się największa ilość jego nasadzeń. Te dominują wokół miasta Cagliari. Inna teoria głosi, że na wyspę przywieźli je Fenicjanie w okolicach XII wieku. W każdym wypadku, to tutaj winogrono czuje się najlepiej. Najczęściej nuragus odpowiada za lekkie wina codzienne. Jest bardzo łatwe w uprawie, odporne na choroby, daje bardzo duże plony. Łatwo wyprodukować z niego dużą ilość wina. W sprawnych i uważnych rękach daje jednak zadowalające rezultaty. Nigdy nie zachwyca głębią i kompleksowością, ale wywołuje uśmiech i dobre emocje. Ciężko znaleźć wina oparte na tym szczepie, ponieważ większość trafia na lokalny rynek, dlatego bierzcie, póki jest Nuragus di Calgari.